ระบบติดตามและประเมินผลโครงการ ( M&E Thailand )

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อประเมินผลกระทบทางสุขภาพ โครงการบูรณาการขับเคลื่อนงานสร้างเสริม  สุขภาวะ และพัฒนากลไกสุขภาวะระดับพื้นที่ กรณีศึกษา อำเภอคลองท่อม จังหวัดกระบี่ โดยประยุกต์ใช้ขั้นตอนการประเมินผลกระทบทางสุขภาพ จำนวน 4 ขั้นตอน คือ 1.การกลั่นกรองนโยบาย แผนงาน โครงการหรือกิจกรรม (Screening) 2.การกำหนดขอบเขต (Scoping) 3.การประเมินผลกระทบด้านสุขภาพ และ 4.การทบทวนร่างรายงานการศึกษาและวิเคราะห์ผลกระทบด้านสุขภาพ (Review) เก็บรวบรวมข้อมูลเพื่อประเมินผลการดำเนินการ จำนวน 15 คน ซึ่งประกอบด้วย ผู้รับผิดชอบงานกองทุนหลักประกันสุขภาพในอำเภอคลองท่อม ทั้ง รพ.สต. สสอ.คลองท่อม องค์กรปกครองส่วนท่องถิ่น  ซึ่งทั้งหมดมีความเต็มใจ และสมัครใจเข้าร่วมโครงการ เครื่องมือในการเก็บรวบรวมข้อมูล ได้แก่ แบบสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้าง เป็นแนวทางการประชุมกลุ่ม และสังเกตอย่างมีส่วนร่วม ตรวจสอบคุณภาพของข้อมูลเชิงคุณภาพ โดยใช้กฎสามเส้า (Triangulation) และวิเคราะห์เชิงคุณภาพโดยใช้การวิเคราะห์เชิงเนื้อหา (Content analysis) และเชิงปริมาณโดยใช้การวิเคราะห์เชิงพรรณนา ได้แก่ ความถี่ ร้อยละ ผลการศึกษา พบว่า กลไกพัฒนาศักยภาพภาคีเครือข่ายในระดับกลุ่มพื้นที่เพื่อการขับเคลื่อนงานสร้างเสริมสุขภาพ
อำเภอคลองท่อมมีการดำเนินการการวางแผน และดำเนินการขับเคลื่อนประเด็นในการพัฒนาคุณภาพชีวิต (พชอ.) ประกอบด้วย1.อุบัติเหตุทางการจราจร 2.โรคติดต่อ (โรคไข้เลือดออก โรคโคโรน่าไวรัส 2019) 3.อาหารริมบาทวิถีปลอดภัย 4.ปัญหาขยะ แต่แผนของคณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตยังไม่มีการบูรณาการร่วมกับประเด็นของกองทุนในประเด็น อุบัติเหตุทางการจราจร และปัญหาขยะ ขณะที่สัดส่วนของโครงการปัจจัยเสี่ยงเหล้า บุหรี่ ยาเสพติด อาหาร กิจกรรมทางกาย พบว่าทั้ง 9 กองทุนสุขภาพตำบล เรื่องอาหาร จำนวน 3 แผนงาน/โครงการ ร้อยละ 33.33 เรื่องกิจกรรมทางกาย จำนวน 2 แผนงาน/โครงการ ร้อยละ 22.22 แผนงาน/โครงการ เรื่องบุหรี่ จำนวน 2 แผนงาน/โครงการ ร้อยละ 22.22 แผนงาน/โครงการ เรื่องยาเสพติด จำนวน 1 แผนงาน/โครงการ ร้อยละ 11.11 แผนงาน/โครงการ และเรื่องการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ไม่พบแผนงาน/โครงการ ขณะเดียวกัน การพัฒนาคณะทำงาน ทีมงาน พี่เลี้ยง ระดับต่าง ๆ และดำเนินงานต่อไปร่วมกับ พชอ. ยังไม่ชัดเจนและยังเป็นข้อจำกัดของการขับเคลื่อนงานสร้างเสริมสุขภาวะ และพัฒนากลไกสุขภาวะระดับพื้นที่ ดังนั้น การดำเนินการเพื่อมุ่งเน้นการขับเคลื่อนการสร้างเสริมสุขภาวะ เป็นเรื่องที่ท้าทายของชุมชนอำเภอคลองท่อมซึ่งจะต้องอาศัยฝีมือในด้านการบริหารจัดการ การวางแผน ร่วมคิด ร่วมทำทำให้การจัดทำแผนมีความครอบคลุมสามารถแก้ปัญหาตามความต้องการของประชาชนได้อย่างเป็นองค์รวม มีกลไกบูรณาการระหว่างรัฐ ท้องถิ่น ประชาชนในระดับท้องถิ่น ประชาชนสามารถพึ่งตนเองได้

การประเมินผลกระทบทางสุขภาพ,โครงการ,สุขภาวะ

เนื่องด้วยสถาบันนโยบายสาธารณะ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ได้รับการสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) และกระทรวงสาธารณสุข (สธ.) ให้ดำเนินโครงการบูรณาการขับเคลื่อนงานสร้างเสริมสุขภาวะ ระดับพื้นที่โดยกลไกคณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตระดับอำเภอ (พชอ.) และกลไกกองทุนหลักประกันสุขภาพในระดับท้องถิ่นหรือพื้นที่ เพื่อการพัฒนาศักยภาพกลไกในการขับเคลื่อนงานสร้างเสริมสุขภาวะในระดับพื้นที่ ด้วยการใช้ระบบติดตามประเมินผลเพื่อการปรับปรุงทบทวนแผนและโครงการต่างๆ ในพื้นที่เขตของสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติในแต่ละเขต ทั้งนี้ สปสช. ได้ให้การสนับสนุนท้องถิ่นในการดำเนินงานกองทุนหลักประกันสุขภาพระดับพื้นที่หรือท้องถิ่นเพื่อสนับสนุนและส่งเสริมการจัดบริการสาธารณสุขของหน่วยบริการ สถานบริการ หน่วยงานสาธารณสุข หน่วยงานอื่น องค์กรหรือกลุ่มประชาชน เพื่อให้บุคคลสามารถเข้าถึงบริการสาธารณสุขได้อย่างทั่วถึงและมีประสิทธิภาพมากขึ้น โดยส่งเสริมกระบวนการมีส่วนร่วมตามความพร้อม ความเหมาะสม และความต้องการของประชาชนในท้องถิ่น   สำหรับการดำเนินงานของ สปสช.เขต 11 มีการขับเคลื่อนกองทุนหลักประกันสุขภาพ และสนับสนุนให้ดำเนินงานโครงการเพื่อขับเคลื่อนด้านสุขภาวะในพื้นที่ โดยจังหวัดกระบี่ได้รับการคัดเลือกร่วมกันกับสถาบันนโยบายสาธารณะ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ เป็นพื้นที่นำร่องการพัฒนาข้อมูลสถานการณ์สุขภาพของอำเภอคลองท่อม โดยมุ่งเน้นประเด็นที่เป็นปัจจัยของการเกิดโรคไม่ติดต่อ คือกิจกรรมทางกายอาหาร การจัดการปัจจัยเสี่ยงต่อสุขภาพจากสุรา ยาสูบ ยาเสพติด และเกิดการดำเนินงานโครงการที่มีประสิทธิภาพและประสิทธิผล นำสู่ข้อเสนอในการพัฒนาโครงการต่อไป
ผลจากการดำเนินงานในครั้งนี้ จะช่วยส่งเสริมให้ชุมชน/ท้องถิ่นมีความเข้มแข็ง สามารถจัดการตนเองได้นั้นมีการดำเนินการมาอย่างต่อเนื่องภายใต้การความรับผิดชอบและการสนับสนุนของทั้งสปสช. สธ. และ สสส. รวมทั้งเป็นการสนับสนุนการขับเคลื่อนงานสร้างเสริมสุขภาวะ และพัฒนากลไกสุขภาวะระดับพื้นที่ ให้เกิดประโยชน์จากการดำเนินงานสร้างเสริมสุขภาพ และสามารถนำไปจัดทำเป็นข้อเสนอแนะเชิงนโยบายที่เหมาะสม เกิดนโยบายสาธารณะทั้งระดับชาติ ระดับพื้นที่ ระดับหน่วยงาน ได้ต่อไป