ระบบติดตามและประเมินผลโครงการ ( M&E Thailand )

การติดตาม สนับสนุน และประเมินผล เป็นกลไกสำคัญที่ช่วยให้การดำเนินโครงการสามารถดำเนินไปสู่จุดหมายได้สำเร็จ โดยผู้ประเมินสามารถค้นหาปัจจัยส่งเสริม ปัญหาอุปสรรค รวมถึงวิเคราะห์และสรุปผลสัมฤทธิ์ของการดำเนินโครงการได้ในทุกขั้นตอน การประเมินผลแบบเสริมพลังการทำงานร่วมกันของผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย เป็นการประเมินที่ช่วยลดความซ้ำซ้อนของการทำงาน และส่งเสริมให้งานบรรลุได้ตามวัตถุประสงค์และความคาดหวังของทุกฝ่ายได้ การศึกษาครั้งนี้ เป็นการติดตามประเมินผลโครงการบูรณาการขับเคลื่อนงานสร้างเสริมสุขภาวะและพัฒนากลไกสุขภาวะระดับพื้นที่ ในอำเภอบางใหญ่ จังหวัดนนทบุรี โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษากระบวนการดำเนินงานและผลจากการดำเนินโครงการบูรณาการฯ 2) ศึกษาอุปสรรคปัญหาในการดำเนินโครงการบูรณาการฯ 3) ศึกษาปัจจัยโอกาสในการดำเนินโครงการให้บรรลุตามเป้าหมาย และ 4) เสนอแนะแนวทางปรับปรุงแก้ปัญหาและส่งเสริมปัจจัยความสำเร็จ คณะผู้วิจัยได้เลือกใช้กระบวนการประเมินผลตามกรอบแนวคิด Health Impact Assessment (HIA) ร่วมกับการประยุกต์ใช้กรอบการประเมินผล Ottawa Charter, System theory และ CIPP model โดยขั้นตอนของการดำเนินงานประกอบด้วย 1) การกลั่นกรองโดยสาธารณะ 2) การกำหนดขอบเขตการประเมินผลโดยสาธารณะ 3.) การประเมินผลกระทบ 4.) การทบทวนร่างรายงานการประเมิน และ 5) การผลักดันสู่การตัดสินใจ ซึ่งผู้มีส่วนเกี่ยวข้องที่เข้าร่วมการประเมินผลโครงการครั้งนี้ ประกอบด้วย ผู้ประสานงานเขต 4 (1 คน) ทีมพี่เลี้ยงพื้นที่ (2 คน) ผู้รับผิดชอบกองทุน (10 คน) และผู้เสนอโครงการ (8คน) โดยใช้การสัมภาษณ์แบบเจาะลึก (in-depth interview) ร่วมกับการสัมภาษณ์แบบไม่เป็นทางการ (informal interview) ซึ่งขอบเขตการประเมินผลที่เกี่ยวข้องกับปัจจัยนำเข้า ได้แก่ การประเมินกำลังคน ทรัพยากรและงบประมาณ ทุนทางสังคม และระบบข้อมูล ส่วนการประเมินผลเชิงกระบวนการ ได้แก่ การสร้างทีมและคณะทำงาน การพัฒนาศักยภาพทีมพี่เลี้ยง การพัฒนาศักยภาพกรรมการกองทุน ผู้รับผิดชอบกองทุน และผู้เสนอโครงการโดยผู้ประสานงานเขตและทีมพี่เลี้ยง และการทำงานของทีมประสานงานและทีมพี่เลี้ยงในการหนุนเสริมการจัดทำแผน การพัฒนาโครงการและติดตามประเมินผล จากการประเมินผล พบว่า การดำเนินงานโครงการบูรณาการฯในพื้นที่อำเภอบางใหญ่ มีการบันทึกแผนและโครงการตามประเด็นปัญหาในระบบออนไลน์ จำนวน 40 แผน และ 53 โครงการ เมื่อเดือนกันยายน 2563 อย่างไรก็ตาม ผู้เขียนขอทุนและคณะกรรมการกองทุนบางส่วน ยังมีความเข้าใจที่ไม่ชัดเจนเกี่ยวกับโครงการบูรณาการฯ การเขียนโครงการยังขาดตัวชี้วัดความสำเร็จของโครงการที่เป็นเชิงปริมาณ และแม้ว่าผลลัพธ์และผลกระทบของโครงการยังเห็นผลไม่ชัดเจนมากนักภายใต้สถานการณ์วิกฤตจากการระบาดโควิด 19 แต่ศักยภาพของคนที่เป็นต้นทุนที่มีอยู่ ทั้งด้านความรู้และประสบการณ์ การประสานความร่วมมือที่ดีภายในพื้นที่ รวมถึงกลไก ระบบ กระบวนการในการติดตามงานที่มีอยู่เดิม ถือเป็นปัจจัยเอื้อให้โครงการบูรณาการฯ สามารขับเคลื่อนในพื้นที่ได้ ข้อเสนอแนะต่อการพัฒนา คือ การเพิ่มศักยภาพของคนที่ทำงานกองทุนเพิ่มขึ้น เพื่อให้การเขียนและดำเนินโครงการที่ขอทุนกองทุนสุขภาพท้องถิ่นมีคุณภาพมากขึ้น เสนอให้จัดทำเวทีทบทวนโครงการที่ขอทุนจากกองทุนสุขภาพตำบล โดยให้ท้องถิ่นเป็นเจ้าภาพในการจัดอบรมพัฒนาศักยภาพการเขียนโครงการ เพิ่ม. เสนอให้เพิ่มกระบวนการสร้างความเข้าใจในตัวโครงการบูรณาการตั้งแต่เริ่มต้น ชี้ให้เห็นประโยชน์ของโครงการอย่างชัดเจน และบทบาทความเกี่ยวข้องของบุคลากรที่เข้ามามีส่วนร่วมกับโครงการ เสนอให้คณะพี่เลี้ยงทำการติดตามการดำเนินงานกับผู้เกี่ยวข้องเพื่อร่วมแก้ไขปัญหาและกระตุ้นการทำงานร่วมกันปีละ 3 ครั้ง เสนอให้โครงการบูรณาการฯ มีการจัดทำวิดิโอการใช้งานระบบริหารกองทุนออนไลน์ เพื่อให้สามารถศึกษา/ทบทวนการใช้งานด้วยตัวเองได้สะดวกและเข้าใจได้ง่ายขึ้นเพราะเห็นภาพเสมือนจริงจากวิดิโอ เสนอให้โครงการตั้งคณะทำงานในระดับตำบลที่ประกอบด้วย สาธารณสุข ท้องถิ่น และภาคประชาชน เข้ามาร่วมพัฒนาแผน/โครงการที่ขอทุนจากกองทุนสุขภาพระดับตำบล และเสนอให้โครงการจัดเวทีในการถ่ายทอดความรู้และประสบการณ์จากคนที่เคยทำงานแล้วประสบความสำเร็จมาแลกเปลี่ยนให้กับผู้ที่เข้ามาทำงานใหม่ๆ โดยเฉพาะการแลกเปลี่ยนวิธีการทำงาน กระบวนการทำงาน นวัตกรรมใหม่ๆ ด้านการส่งเสริมสุขภาพ การป้องกันโรคในชุมชน